Do gabinetów kosmetycznych coraz częściej zgłaszają się osoby, których problem polega na dokuczliwym zaczerwienieniu i suchości skóry. Dolegliwościom tym może towarzyszyć świąd i złuszczanie się naskórka. Takie objawy to atopowe zapalenie skóry. Czym jest AZS i jak sobie z nim radzić?
Co to jest AZS?
Atopia: genetycznie uwarunkowana skłonność organizmu do nadmiernego reagowania na czynniki zewnętrzne. Atopia może dotyczyć różnych okolic ciała: skóry, spojówek lub błon śluzowych nosa.
Atopowe zapalenie skóry (egzema atopowa):Atopowe zapalenie skóry (AZS) należy do schorzeń dermatologicznych, lecz choć występuje na skórze jest objawem atopii, czyli wyrazem patologicznej reakcji immunologicznej. Przebycie AZS w dzieciństwie może być sygnałem o zwiększonej predyspozycji do zachorowania na inne cięższe postaci atopii. Z badań statystycznych wynika, że 30% dzieci wyrasta z atopii, natomiast 25% chorych w późniejszym okresie życia może rozwinąć astmę atopową lub alergiczny nieżyt nosa.
Pamiętając, że AZS jest objawem zaburzeń immunologicznych istotne jest zastosowanie środków prowadzących do jego regulacji (immunokorekcja). Konieczne jest również bezwzględne unikanie alergenu wywołującego odczyn chorobowy. Pojęcia „zapalenie skóry” oraz „egzema” często są stosowane zamiennie. Jeśli egzema (zapalenie) wywołana jest przez alergię, nazywana jest egzemą atopową (atopowym zapaleniem skóry, AZS, atopic dermatitis).
Skóra objęta zapaleniem staje się sucha, zaczerwieniona, podrażniona, często powstają łuszczące się płatki lub pęcherzyki. Pęcherzyki mogą się sączyć, tworząc strupy, lub pękać pozostawiając drobne ranki.
Zapaleniu skóry zazwyczaj towarzyszy swędzenie, które jest jednym z najbardziej dokuczliwych doznań. Gdy trwa bez przerwy chore dziecko staje się pobudliwe i rozdrażnione. Sytuacja pogarsza się ze względu na zmęczenie i bezsenność (bardzo często świąd nasila się w nocy).
Trwałe zmiany skórne w miejscach szczególnie widocznych (twarz, dłonie) sprawiają, że starsze dziecko czuje się oszpecone i onieśmielone, może unikać kontaktu z rówieśnikami. Bardzo potrzebne jest mu wsparcie ze strony rodziców lub opiekunów. Jeżeli AZS jest zaawansowane, konieczna jest współpraca nauczycieli (powinni być poinformowani o chorobie) z rodzicami dziecka.
Główne objawy atopowego zapalenia skóry
Choroba rozpoczyna się około drugiego, trzeciego miesiąca życia i może trwać przez całe życie (okresowo występuje zaostrzenie objawów oraz ich złagodzenie):
- Suchość skóry
- Zaczerwienienie
- Swędzenie
- Pękanie skóry
Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych, kolanowych, na twarzy i szyi.
Skóra dzieci chorych na AZS jest wrażliwa na działanie alergenów (pyłki, roztocza, sierść, pierze). Reakcje alergiczne mogą też wywoływać pokarmy np.: jaja, mleko krowie, owoce cytrusowe.
Czynniki te wywołują podrażnienie i zapalenie skóry prowadzące do zniszczenia płaszcza hydrolipidowego skóry. Jeżeli płaszcz hydrolipidowy skóry jest zniszczony dochodzi do zwiększonej utraty wody przez skórę i tym samym do nadmiernego wysuszenia skóry. Sucha skóra łatwo ulega uszkodzeniom. Sprzyja to wnikaniu szkodliwych czynników, które mogą zaostrzyć przebieg choroby.
Czynniki zaostrzające chorobę:
– Zakażenia powierzchni skóry drobnoustrojami. Najczęściej przebieg AZS zaostrzany jest przez bakterię zwaną gronkowcem złocistym. Obecność gronkowca złocistego jest jedną z przyczyn powstania błędnego koła AZS.
– Tkaniny syntetyczne lub wełniane. Najlepsza jest odzież bawełniana.
– Detergenty, mydła lub płyny do płukania
– Drażniące pokarmy
Owoce cytrusowe lub pomidory mogą zaostrzać egzemę wokół ust, która nasila się szczególnie pod wpływem oblizywania. Można się przed tym zabezpieczyć, smarując usta wazeliną 2-3 razy dziennie oraz przed posiłkami.
– Dym papierosowy
W pomieszczeniach zamkniętych dym powoduje podrażnienie skóry. Całkowity zakaz palenia w domu jest najlepszym rozwiązaniem.
– Koty i psy
Wszystkie zwierzęta futerkowe wywołują reakcję alergiczne u dzieci z egzemą. Jeżeli dziecko nie może się obejść bez zwierzątka, to niech to będzie złota rybka.
– Roztocza kurzu domowego.
Są to organizmy mikroskopijnych rozmiarów znajdujące się w kurzu domowym, materacach, dywanach i wielu innych miejscach. W kontakcie ze skórą pogarszają objaw egzemy. Wdychane z powietrzem, mogą sprowokować objawy astmy. Ilość roztoczy można zmniejszyć poprzez częste odkurzanie (najlepiej odkurzaczem wodnym), częste wycieranie kurzu oraz takie urządzanie mieszkania, by jak najmniej było miejsc, w których gromadzi się kurz (zasłony, stare materace, dywany, meble o wymyślnych kształtach).
Zalecenia pielęgnacyjne dla osób z atopowym zapaleniem skóry
(zalecenia dotyczą przede wszystkim dzieci, ale osoby dorosłe także powinny przestrzegać wielu podanych zaleceń):
Pielęgnacja
– ubieraj dziecko w przewiewne, bawełniane ubrania
– paznokcie dziecka powinny być krótko obcięte
– staraj się aby skóra dziecka była jak najczęściej nawilżana, ale rób to w sposób delikatny i w miarę możliwości za zgodą dziecka – na dzień stosuj kremy, na noc maści (te ostatnie zwykle są bardziej tłuste i używane w dzień mogą powodować dyskomfort u malucha)
Kąpiele
– kąp dziecko raz na 3-4 dni (nie mam na myśli zaprzestania mycia w ogóle) w letniej wodzie; kąpiel nie powinna być dłuższa niż 15 minut – chodzi o to, aby nie przesuszać dodatkowo skóry
– do mycia dziecka używaj łagodnego mydła a najlepiej środków myjących przeznaczonych dla alergików (Oilatum, Balneum Hermal Plus, Der-med.,Linola); do kąpieli możesz dodać krochmalu (jeśli dziecko nie jest uczulone na ziemniaka), siemienia lnianego, płatków owsianych (jeśli dziecko nie jest uczulone na gluten)
– po kąpieli osusz dokładnie skórę dziecka, ale nie pocieraj ręcznikiem tylko delikatnie przykładaj do ciała nawilżaj i natłuszczaj skórę dziecka po kąpieli (i nie tylko), najlepszy efekt nawilżający uzyskasz – smarując skórę zaraz po kąpieli (do 2-3 minut po osuszeniu).
Polecane preparaty
- z ogórecznikiem lekarskim firmy SVR (mleczko Topialyse)
- mleczko z mocznikiem (Xerial 10) tej samej firmy – wygładza i zmiękcza nadwyrężoną stosowaniem kremów steroidowych skórę,
- kapsułki po kąpieli z olejem z wiesiołka i witaminami A,E firmy Gal
- Linoeparol (krem lub maść z wiesiołkiem)
- Krem lub maść Linola
- Emulsja do ciała Gerard’s
– jeżeli wygląd skóry dziecka pogarsza się w kontakcie z wodą (a nie jest to objaw uczulenia na środek myjący) – czasem dobre efekty daje przegotowywanie wody do mycia/kąpieli lub zainstalowanie urządzenia filtrującego
– w ziołolecznictwie polecane jest stosowanie do kąpieli wywarów z rumianku, nagietka, orzecha włoskiego, jako skuteczna terapia przy problemach skórnych; zalecana jest jednak ostrożność w stosowaniu ziół – często się zdarza, że uczulają
Temperatura
– utrzymuj w sypialni dziecka niską temperaturę (gdy jest za ciepło dziecko może się pocić, co wzmaga swędzenie)
– utrzymuj w mieszkaniu temp. w okolicach 20 stopni C
– unikaj gwałtownych zmian temperatur
Dieta
– jeżeli stosujesz dietę eliminacyjną, koniecznie informuj dziecko, jakich potraw nie może spożywać – dzieci doskonale to zapamiętują;
– tłumacz dziecku dlaczego jego dieta różni się od diety innych ludzi (wbrew pozorom, dziecko nawet dwuletnie potrafi wiele rozumieć, co nie znaczy, że nie zdarzają się okresy załamania)
Alergeny
– jeżeli dziecko jest uczulone na kurz, usuń z domu dywany, pluszaki i inne przedmioty mogące go gromadzić
– płucz ubrania dziecka co najmniej dwukrotnie
Dzieci z AZS narażone są na późniejszy rozwój alergii wziewnej oraz astmy
– oprócz skóry należy więc chronić drogi oddechowe i płuca
– unikaj dymu tytoniowego
– chroń dziecko przed zarażeniem wirusem opryszczki
Bardzo skuteczne w działaniu na skórę atopową bywa słońce (choć też czasem uczula, trzeba pamiętać o jak najlepszej ochronie przeciwsłonecznej)
Pomocne mogą być pobyty nad morzem o dużym zasoleniu (jeśli na skórze są ranki – kontakt z taką wodą powoduje pieczenie – i terapia staje się niewykonalna) Kąpiele morskie wpływają na skórę z AZS bardzo korzystnie. Natomiast chlor w basenie drażni skórę, żeby temu zapobiec, należy przed wejściem do basenu posmarować dziecko wazeliną. Dzieci z silną egzemą nie powinny korzystać z basenu.
Po wyjściu z wody morskiej lub z basenu dziecko należy wykąpać z dodatkiem środka zmiękczającego, np. emulsja lub żel. W czasie pobytu na plaży najodpowiedniejsza dla dziecka jest luźna, bawełniana odzież. Przy bardzo dużych upałach można założyć dziecku wilgotną podkoszulkę, by schłodzić skórę i złagodzić swędzenie.
ZANIM ZASTOSUJESZ NOWY ŚRODEK!
Nie ma dwóch identycznych przypadków alergii, nie ma również uniwersalnego środka dobrego dla wszystkich alergików. To, co pomaga w danym przypadku, może nie pomagać lub wręcz szkodzić w innym.
Szczególną ostrożność należy zachować przy wprowadzaniu nowych środków pielęgnacyjnych:
- smaruj małą powierzchnię skóry przez kilka dni i obserwuj reakcję
sprawdź skład produktu - upewnij się czy dziecko w przeszłości nie reagowało na któryś ze składników
- nowe specyfiki wprowadzaj pojedynczo
- nie łącz nowego środka do pielęgnacji z nowościami w diecie.
Beata Krajnik — doświadczona kosmetyczka, autorka wielu artykułów na temat pielęgnacji urody, właścicielka autorskiego Studia Urody